Zou je iets anders kunnen zijn dan jezelf?

Zou iets iets anders kunnen zijn dan wat het is?

Zodra een mens mens genoemd wordt, worden er allerlei eigenschappen aan toegedicht. Sommigen overduidelijk zichtbaar zoals handen, voeten en lichaam. Sommigen wat minder duidelijk en daarmee wordt er heel stiekem een vorm van moraal opgelegd, een mens zou zich zo en zo moeten gedragen. Of sterker nog, als mens moet je zo en zo zijn.

Moralistisch geneuzel dat van een mens (iets van lichaam en geest) probeert een vast gedefinieerde Mens te maken. Ik schrijf het maar met een hoofdletter om aan te geven dat het slechts een woord betreft en daarmee totaal verschillend is van het totaal van lichaam en geest. Over de Mens valt ontzettend veel te vertellen en dat gebeurt dan ook met verve. Slinger de kijkbuis aan en een shitload aan onzin over de Mens is uw deel. Maar, het is ook vrijheid. De vrijheid om een definitie te definiëren.

Iedere dag weer wordt de Mens opnieuw gedefinieerd. Was ie vroeger een brute holbewoner, tegenwoordig is de Mens een gesofisticeerd en intelligent wezen. Waar de Mens zich ontwikkelt van brute barbaar naar een intelligent wezen lijkt er een vorm van discrepantie te ontstaan. De Mens lijkt in de verste verte niet meer op de mens. Niet dat dat nou zo'n groot probleem is maar onderhuids kruipt er ergens iets.

Velen associëren zich met de Mens, voelen zich ergens minder Mens dan ze mogelijk zouden kunnen zijn en dit gevoel wordt door continue propaganda maar al te graag aangewakkerd. U bent (nog) geen goed Mens. En het klopt ook nog, u bent daadwerkelijk geen goed Mens en zult het ook nooit worden. Alle goede bedoelingen ten spijt en ondanks veel dank voor uw pogingen, uw ideale Mens-zijn zult u nooit bereiken. De definitie van Mens verandert van dag tot dag en iedere hoop om dat te kunnen volgen is ijdel daar er geen eenduidige definitie van de Mens bestaat.

Politici en reclamemakers roepen dat u een beter Mens kunt zijn door iets te doen of te kopen. Geloofskletsers weten van u een zondige Mens te maken en als klap op de vuurpijl weet u uzelf tot een onvolmaakt Mens te degraderen. Hup, in de benen en snel wat gaan doen of laten om maar een beter Mens te worden. Dit alles is natuurlijk onzin van de bovenste plank maar o, zo reëel in het dagelijkse leven. De gedrevenheid waarmee getracht wordt een definitie van de Mens als leidend te laten bestaan slaat zo ongeveer alles. Een eeuwenoud filosofisch vraagstuk wordt ontweken waardoor mensen slechts achter de Mens aan kunnen rennen. De vraag is vrij eenvoudig maar het antwoord vraagt wat meer, de ultieme vraag: wie ben ik?

Sommige zaken zijn slechts vanuit negatie te benaderen om te komen tot een mogelijk antwoord. Zo is het voor gelovigen mogelijk om god als definitie te laten bestaan maar onmogelijk om te vertellen wat het is. Er valt slechts te vertellen wat het niet is. Wellicht dat hetzelfde ook geldt voor de Mens, er bestaat een definitie maar het is onmogelijk om te vertellen wat de mens is. Mogelijk is het zelfs aan te duiden als blasfemie om een poging hiertoe te doen.

Eenmaal bevrijd van de definitie is het misschien mogelijk om zaken te zien voor wat ze zijn. De Mens kan weer mens worden en mogelijk ontdekken dat er vele mensen zijn. Ieder mens op zich is iets anders de Mens, de Mens komt in de verste verte niet overeen met dat wat mensen zijn. Er zijn vele mensen en daar biedt de definitie Mens geen ruimte aan, tenzij het slechts zou gaan over fysieke eigenschappen en dan nog is de definitie eerder beperkend dan omvattend.

Het laten varen van de definitie biedt een blik op iets wat misschien meer overeenkomt met de werkelijkheid. Zouden we een bloem of mens bekijken dan valt er heel veel te zien, noemen we het echter direct bloem of mens dan houdt het kijken op en menen we te weten wat het is. Zelfs een bloem is geen moment hetzelfde maar toch zou het een bloem moeten zijn in onze gedachten. Individuele, dynamische en levende zaken verworden tot gegeneraliseerde statische definities welke vervolgens geprojecteerd worden als zijnde werkelijkheid. Een proces dat alle individualiteit uit het bestaan sloopt en geen enkele ruimte meer biedt aan ik. Een fixatie die tevens alle empathie doet verdwijnen.

Zou ieder bestaan of leven beschouwd kunnen worden als individueel en dynamisch dan gelden er geen definities meer. Er bestaat dan slechts individueel en dynamisch leven. Alles en iedereen op zich, interacterend, en samen niets meer of minder dan het (totaal van het) leven. Empathie bestaat dan wanneer het mogelijk is een ander net zo individueel, dynamisch en levend te zien als je zelf. Als individueel mens. Zonder leidende definitie van wat iets zou moeten zijn is het mogelijk om aan iedere afzonderlijke beleving net zoveel waarde toe te kennen als aan de eigen beleving. Vrij van oordeel is er een weg om mee te (be)leven met een ander waardoor samenleven een werkelijke verrijking kan worden. Een ieder kan en mag bestaan zoals ie is en iedere individuele beleving wordt waardevol in plaats van per definitie waardeloos of niet goed genoeg.

Diversiteit aan belevingen maakt uniek en enkel zelf te beleven. Miljoenen grassprietjes in een gazon, de één aan de rand en de ander in het midden, allemaal uniek. Miljarden mensen op een bolletje, de ene helft in het licht, de andere helft in het donker, de één rijk en wit, de ander zwart en arm. Allemaal mensen. De moraliserende definitie Mens zegt niet zo heel veel over de multitude aan afzonderlijke belevingen en ontkent haar juist.

Mogelijk gaat het leven om beleving en bestaan de vele vormen juist om beleving mogelijk te maken. Het mens zijn als individueel en uniek belevend wezen is dan zo ver verwijderd van het gepropageerde Mens zijn dat het haast lachwekkend is dat het laatste zo veel aandacht krijgt. Lachwekkend, maar ook niet minder dan oliedom en misdadig wanneer het gebruikt wordt om alle eigenwaarde uit mensen te slopen ten faveure van de zogenaamde eigen waardigheid. Een ieder die meent dat er kracht en macht te behalen valt uit het ontnemen van kracht en macht aan een ander heeft nog niet door dat al hun macht en kracht juist daaraan besteed wordt. Verdeel en heers versus groei. Zogenaamd machtigen hebben van alles te verliezen en blijven verstoken van de waardering voor (ieders) eigen beleving.

Er valt enkel zelf te beleven, de eigen pijn, honger, dorst en het eigen geluk. Eigen belevingen zijn deels te herkennen in een ander maar ook niet veel meer dan dat. Wat de één gelukkig maakt kan een ander pijn doen of andersom. Naast de herkenning blijft er nog wat over, dat wat de eigen beleving uniek maakt. Jij, ik, ieder.

Zou je iets anders kunnen zijn dan jezelf?

Zou iets iets anders kunnen zijn dan wat het is?