Zo, stelletje cynische staatsondermijnende antisociale terroristische zogenaamd wakkeren. Zijn jullie eigenlijk wel blij?

De strekking van een vraag die mij gesteld werd in een gesprekje over anarchie en geld. Het is een puur persoonlijk antwoord dat ik toch maar eens wou delen want de vraag was wel degelijk legitiem.

Hoe blij ben ik eigenlijk geworden van alle anarchistische uitspattingen, denkbeelden en ontdekkingen en hoe uit zich dat?

Op vele plaatsen worden wel eens zaken geuit die op z’n zachtst gezegd een weinig rooskleurig beeld geven van de samenleving waar we in leven. Een nog minder rooskleurig beeld wordt geschetst van de wijze waarop mensen anderen regeren of behandelen. Dit roept op tot tweestrijd tussen hen die vanuit hun optiek wel proberen de positiviteit van mensen in te zien en het schorriemorrie dat daar schijnbaar tegen ageert.

Een haast onoverkomelijk verschil van inzicht zorgt er dan voor dat de inhoud ten onder gaat aan vooringenomenheid. Het wordt strijd in plaats van uitwisseling van ervaring en inzicht.

Het heilige huisje, ons huidige systeem, wordt door velen als het beste gezien dat we als mensheid hebben kunnen voortbrengen. Het is ook eenvoudig om dat te denken, kijk maar om je heen naar andere landen waar ze het minder hebben en de illusie is snel geboren dat wij het hier prachtig voor elkaar hebben.

Om dan te gaan zeggen dat het eigenlijk helemaal shit is zorgt voor ongeloof en een wijzende vinger naar het voorhoofd. Ietwat meewarig word je er dan snel op gewezen dat je jezelf een hoop onrust aandoet door te denken dat je in een volledig losgeslagen samenleving woont. Het valt allemaal wel mee, kijk maar, er zijn ook plekken waar het veel slechter is.

Wat begint als een soort van medelijden slaat snel om in agressie wanneer feiten en doordachte argumenten worden aangedragen, de basis overtuiging van de gesprekspartner wordt aangetast door logica. Veelal leidt dit tot een verdedigende houding waarbij het overeind houden van de bestaande overtuiging belangrijker is dan de inhoud van de argumenten. In de psychologie wordt dit wel cognitieve dissonantie genoemd.

Is het niet veel eenvoudiger om het maar te laten en proberen iets te maken van hetgeen al bestaat?

Een pijnlijk dilemma in het begin maar na korte tijd begint het door te dringen dat eenmaal verkregen inzicht niet meer ongedaan te maken is, het is geen enkel probleem om van mening te veranderen maar van inzicht veranderen is een heel andere tak van sport.

En juist dit inzicht is de bottleneck in communicatie met anderen én de reden van blijdschap.

Wanneer veelal aangeleerde of geïndoctrineerde aannames verdwijnen wordt de objectiviteit groter. Door de constante stroom van leugens, verdraaiingen en pure propaganda worden de heersende aannames op de proef gesteld. Voor velen houdt het op bij het afsluiten voor en het verliezen van vertrouwen in datgene wat gezegd wordt, voor anderen is het een kans om de eigen aannames eens tegen het licht te houden.

Groot is de schrik wanneer ontdekt wordt dat bijna alles gebaseerd is op vroegere aannames die na verloop van tijd simpelweg geen waarheid bleken te bevatten. De trekker die dan overgehaald wordt leidt tot het opnieuw beschouwen van de wereld waarin geleefd wordt. Een aantal dingen vallen dan snel op, het is niet zo fraai zoals het tot nu toe geweest is en het wordt duidelijk hoe en waarom je zelf voorheen deze zaken geloofde of aannam.

Het besef dat het jezelf kan overkomen de objectiviteit te laten groeien waardoor zaken zoals het huidige systeem van een iets grotere afstand benaderd kunnen worden leidt tot hoop, hoop dat meerderen dit zullen meemaken.

De eensgezindheid onder open-minded mensen is vele malen groter omdat trivialiteiten geboren uit aannames simpelweg vervallen. Meningen kunnen verschillen, de inzichten zijn veelal breder waardoor er werkelijk ruimte is om meningen te horen en te waarderen.

Een nadere beschouwing van het huidige systeem met onvrijheid en ongelijkwaardigheid leidt tot de ontdekking dat vrijheid voortkomt uit gelijkwaardigheid. Het inzicht ontstaat dat het voor mensen daadwerkelijk mogelijk kan zijn om vrij en gelijkwaardig te leven. Vooralsnog een utopie in een wereld waar gedacht wordt dat meningen met geweld opgelegd of onderdrukt kunnen worden, maar het inzicht, datgene dat vertrouwen geeft in de mens als mens, is er niet uit te slaan.

Doordat er zelf voorheen ook allerlei zaken aangenomen zijn ontstaat begrip voor anderen die nog steeds leven met de standaard aannames, het maakt een vorm van vergeving voor gemaakte fouten mogelijk. Vergeving van eigen fouten en die van een ander. Fouten die enkel en alleen gezien en onderkend kunnen worden vanuit een breder perspectief of grotere objectiviteit.

Het maakt het mogelijk om fouten van jezelf in een ander te herkennen, een prachtige spiegel die je wakker houdt en je jezelf laat beleven als mens.

Pas wanneer de vis boven het water uitkomt zal hij begrijpen wat water is, een ervaring die leidt tot een verruiming van inzicht en begrip. Noem mij maar een blij visje vol vertrouwen in de mogelijkheden van de mens.