Wanneer we onze hoeders, media, bromsnorren, buurmannen en buurvrouwen mogen geloven bent u het niet waard om vertrouwd te worden. Okee, als buurman of buurvrouw zou het misschien nog gaan maar die tokkies een paar straten verderop zijn toch echt niet te vertrouwen en voor hen bent u ook slechts een onbetrouwbaar sujet dat maar ten koste van hun leeft.
Gelukkig hebben we nog wat grijnzende gekostumeerde clowns in politiek pakkie die wel te vertrouwen zijn, althans zo moet het lijken. Zodra iemand om vertrouwen vraagt zou er misschien een belletje kunnen gaan rinkelen maar de vertrouwenskwestie wordt al snel gedirigeerd naar anderen die niet zo betrouwbaar zouden zijn. Zo beschermen een aantal clowneske apen ons schijnbaar tegen allerlei individuen en groeperingen die maar niet te vertrouwen zijn. De grap is dat zij onbetrouwbare zaken nodig hebben om hun eigen onbetrouwbaarheid achter te verschuilen. Oh, u ziet het tóch? Snel een nog grotere onbetrouwbaarheid introduceren zodat u daar lekker op los kunt gaan.
Er lijkt een hoop vertrouwen nodig om ons maatschappelijke systeem draaiende te houden, vertrouwen in de politiek, de economie en de rechtsstaat lijken het minimaal noodzakelijke. Vertrouwen in systemen derhalve en niet in mensen. Vooral niet in mensen wat dat zou al die systemen overbodig maken. Wat hieruit gelezen kan worden is dat al die mooie zaken waar vertrouwen in gevraagd wordt ten koste gaan van het vertrouwen in mensen onderling. Simpelweg omdat die systemen slechts bestaansrecht hebben bij gebrek aan vertrouwen in elkaar. Het is dan ook geen wonder dat die systemen moedwillig bommetjes leggen onder onderling vertrouwen, wantrouwen is hun lifeline.
Feitelijk gaat het over de keuze tussen het vertrouwen in mensen of systemen die de balans naar één van de twee zijden doet doorslaan. De keuze voor vertrouwen in het systeem is een explicite afwijzing van het vertrouwen in mensen waarbij de mensvormige hoeders van het systeem slechts de rol van systeembeheerder spelen en daarvoor hun menszijn opgeven. Het kiezen van een leider is dan ook niet meer dan een keuze voor het systeem.
Nu wil het feit dat velen een hele hoop vertrouwen hebben in een mens als leider. Zoveel zelfs dat het eigen beoordelingsvermogen opgeofferd wordt aan de keuze. Leiderschapskwaliteiten, daadkracht en meer van dat soort zaken schijnen van belang te zijn wanneer het gaat om het kiezen van een mens die het voor een ieder beter moet maken. Menselijke zaken als charisma, gevatheid, acteertalent en standvastigheid worden afgewogen en dit doet het voorkomen alsof het systeem een menselijk gezicht heeft en ook als zodanig bezien kan worden. Een pijnlijke en al eeuwen gemaakte vergissing die een aanslag pleegt op het aanwezige vertrouwen.
Alle systemen hebben zich in de loop der tijd laten zien voor wat ze zijn, onbetrouwbare zaken. De kloof tussen burgers en politiek was nog nooit zo groot, het financiële systeem beleeft haar laatste stuiptrekkingen en we leven in een zelfbenoemde rechtsstaat waarin corruptie, doofpotten, pedofilie et cetera welig tieren. Het vertrouwen in de roeptoeters van die systemen heeft er daarnaast nog voor gezorgd dat velen het vertrouwen in de medemens volledig zijn kwijtgeraakt.
Helaas zullen de systeembeheerders nooit zelf op de reset-knop drukken omdat daarmee hun baantje met bijbehorende privileges naar de haaien gaat. Integendeel zelfs, zij zullen er bij gebaat zijn dat het systeem nog meer waarde krijgt en dienovereenkomstig handelen. Een waarde die slechts ten koste van het onderlinge vertrouwen tussen mensen gecreëerd wordt. Een waardevol systeem maar dan slechts voor het systeem en niet voor hen die hun vertrouwen erin gelegd hebben.
Er lijkt een keuze voor te liggen, kiezen voor onderling vertrouwen of kiezen voor een systeem dat zogenaamd beschermt tegen onderling wantrouwen maar het tegelijkertijd voedt. Een keuze die als vanzelfsprekend nooit zo duidelijk gesteld wordt door onze hoeders en de zichzelf daaraan prostituerende media. Kan ook niet daar het voorstellen van de keuze reeds afbraak doet aan het zorgvuldig opgebouwde valse vertrouwen.
Misschien dat het anarchisme hierin iets zou kunnen betekenen. Zonder vooraf een keuze te maken resteert de mogelijkheid om zelf op ieder moment een afweging te kunnen maken. Een afweging die slechts voor dat moment en slechts voor die onderlinge vraag geldt, vertrouw ik het of niet. Ongemerkt vinden de meeste uitwisselingen onderling al op deze wijze plaats en wordt het als gebruikelijk beschouwd dat er een vorm van vertrouwen aanwezig is alvorens een verplichting jegens elkaar aan te gaan. Wanneer het mogelijk blijkt om vanuit eigen afweging en verantwoordelijkheid zelfs met een tweedehands autoverkoper onderling tot een redelijke vorm van tevredenheid te komen dan lijkt het een beetje vergezocht om alle vertrouwen in jezelf en de medemens maar op te geven aan het sprookje van bescherming tegen elkaar.
Zou het werkelijk mogelijk zijn om op jezelf te vertrouwen in de omgang met medemensen of wordt toch de noodzaak gevoeld voor een systeem dat een vorm van additionele bescherming biedt?