Om maar meteen met de deur in huis te vallen, anarchisme is niets en niet voor de massa. Alle goede bedoelingen ten spijt, alle utopische gedachten over een samenleving waarin er een collectief wij is dat het anarchisme verbeeldt zijn slechts illusies. Illusies welke een concept blootleggen maar dat in realiteit niet door een collectief wij realiseerbaar is, kan zijn of ooit tot werking kan komen.

Toch kost het moeite om iets vrijers te bedenken dan een anarchistische samenleving, een blik op andere systemen laat duidelijk zien dat deze slechts bestaansrecht verkrijgen door een opeisbare onderwerping aan één of andere doctrine. Het valse wij-gevoel, de opoffering van jezelf aan een gemeenschappelijkheid die eerder dwingend dan ondersteunend is aan de individuen die het wij maken, is een morele duimschroef die steeds verder aangedraaid wordt.

Het wij-gevoel heeft de vluchtigheid van een edelgas dat zich nergens aan hecht, het ene moment allemaal oranje uitgedost en gebroederlijk naast elkaar staand als beste vrienden omdat er een tegenstander op het veld staat, het volgende moment slaan we elkaar de koppen in. Wij slaan elkaar de koppen in en we willen elkaar graag de koppen in slaan. Het vingertje omhoog in de auto, voorkruipen bij de buurtsuper, of de jonge kroost aanmoedigend op het voetbalveld, de momenten om van wij naar ik te gaan zijn talloos. De utopie van wij wordt vaker verlaten dan gedacht en juist op die momenten wordt er toch weer getracht een wij te ontdekken. Het volledig en alleen de verantwoordelijkheid nemen voor de ik lijkt een stapje te ver, zodra de mogelijkheid zich voordoet wordt er toch weer getracht medestanders te vinden, een wij te vormen dat weerstand en/of overmacht kan bieden, strijd.

Wij lijkt hiermee een noodzakelijkheid, een bijna onontkoombare vorm van gedrag die duidt op een gevoelde noodzaak tot rechtvaardiging, en als dat niet lukt dan maar overheersing door overtal. De vraag of de democratische gedachte van overheersing door numeriek getal aangeleerd dan wel aangeboren is doet zich hier voor, mogelijk is het eeuwenlange indoctrinatie die zich als meme genetisch ontwikkeld heeft.

Zou je het eigenlijk wel moeten willen, samenleven met een hoop mensen die zich afhankelijk van de omstandigheid voordoen als vriend danwel als vijand. We zijn vrienden zolang het ons goed uitkomt, daarna blijft slechts de vraag waar het toch zo mis is gegaan.

Misschien is het de eeuwige zoektocht naar een wij die constant tot teleurstellingen leidt. Zonder onderkenning van de uniciteit van ieder individu ontstaat de verwachting dat een ander die deel uitmaakt van de wij-groep hetzelfde beleeft als jij en van daaruit wordt een projectie van de eigen beleving op die van een ander gelegd. Oneigenlijk en zo mogelijk onnatuurlijk, de associaties die een ieder heeft bij een koffiekopje zijn al zo divers als de hoeveelheid mensen op deze aardkloot, wat resteert is dan slechts het opleggen of afdwingen van de eigen beleving onder het mom van wij.

Iedere heerser heeft een wij nodig om over te heersen, of, het maakt het de heerser makkelijker om te heersen zodra er een wij aanwezig is, de morele claim drukt dan al zwaar zonder dat er continu fysiek geweld gebruikt moet worden. Deze wij is dan slechts een onnatuurlijke illusie maar voor velen meer dan waard om voor te sterven. De gevoelde rechtvaardiging vanuit het wij-perspectief maakt het tegenwoordig mogelijk voor stadswachten zonder enige vorm van ethisch besef om zonder pardon een morele vinger op te steken naar medemensen zonder ooit ook maar in de verste verte begrepen te hebben waar zij hun rechtvaardiging vandaan halen.

Zou anarchisme dan gezien kunnen worden als een onderkenning van de natuurlijke uniciteit en individualiteit, als verwerping van de onderdrukking die "wij" aan elkaar oplegt?

Geen heerser betekent niet dat er geen verantwoordelijkheid voor de individu bestaat, het is de individu zelf die zichzelf beheerst zonder dat er een externe projectie van anderen leidend is. Er is een wij dat bestaat uit unieke individuen, allemaal net zo uniek als jezelf en daarmee is ieder individu gelijkwaardig en even belangrijk. Een zogenaamd wij of een aantal gelijkgestemden die numeriek in overtal zijn is eenvoudig af te breken tot de onderliggende individuen die allen weer uniek zijn. De basis voor een overheersend wij, al dan niet democratisch, is non-existent.

Volledig teruggeworpen op je zelf, je eigen moraal en denkbeelden is als het binnenstappen van een ruimte waarin niemand je kent, een leegte binnen de drukte in de ruimte. Alleen en toch samen, wellicht vindt het anarchisme daar zijn plaats, samen alleen kunnen zijn. Het vraagt slechts onderkenning van de eigen uniciteit alsmede die van anderen en daar is geen plaats voor heersers. De gezamenlijke ruimte wordt gedeeld door unieke individuen die hetzij elkaar de ruimte laten om zichzelf te zijn hetzij allianties sluiten onder een vals wij-gevoel dat gericht is op overheersing. Zou je in een ander jezelf herkennen als uniek individu dan ligt de eigen ruimte besloten in de ruimte die je een ander laat.

Is anarchisme dan een ideale vorm van samenleven die gezamenlijk maar maar eens werkelijkheid gemaakt moet worden of is het een individuele ontdekkingsreis naar het ik in wij, een besef van verantwoordelijkheid voor de ruimte en vrijheid van een ieder om zichzelf en uniek te zijn?