Een tijdje geleden al begon er iets te knagen, iets was er en het leek moeilijk te bevatten wat het was, het was een gevoel van onrecht, woede of in ieder geval iets dat daar op leek.
Zo begon een lange reis naar het onderliggende verhaal. Een reis waarin er van alles op het pad kwam. Zaken waarvan het bijna onmogelijk was voor te stellen dat ze überhaupt bedacht konden worden leken vaak en met het grootste gemak te zijn uitgevoerd. Oorlogen, genocide, atoombommen, 9-11 enzovoorts.
Tot dan was er het geloof dat we als mensheid bezig waren op het pad van vooruitgang, groot was dan ook de schrik toen het begon het te dagen dat mensen elkaar en zichzelf de meest verschrikkelijke dingen kunnen aandoen. Enkel en alleen het idee al dat oorlogen moedwillig veroorzaakt worden voor welk gewin ook was iets dat enige tijd nodig had om voorstelbaar te worden.
Zodra het doordrong dat het niet alleen mogelijk was dat het kon gebeuren, maar het zelfs meer dan waarschijnlijk is dat het nog steeds met volle overtuiging gebeurt, ontstond er woede en een diepe afkeer van de mensen die hiervoor verantwoordelijk zijn.
De woede
Het onbegrip en een woede die leek te veranderen in haat jegens zulke mensen, mensen die in mijn ogen het menselijk ras qua moraal terugwerpen naar een tijd nog ver voor het stenen tijdperk, werd een drijfveer om met tomeloze inzet zoveel mogelijk te achterhalen van alle verschrikkingen en haar verantwoordelijken.
Kokend van woede en met een mindset die ver genoeg open stond om zelfs het meest onvoorstelbare voorstelbaar te achten, werd het snel duidelijk dat er al die tijd in meerdere illusies was geleefd.
Eén voor één gingen de illusies er aan, de illusie dat vrede bevochten moet worden, dat geld waarde heeft, dat repressie zinvol is, dat cultuur iets is om te koesteren, dat er op school zaken geleerd worden, dat democratie vrijheid behelst en nog vele meer. Kortom, het perspectief groeide en daarmee ook het bewustzijn, dit wordt populair ook wel eens ontwaken genoemd.
Er is zoveel meer te zien met de ogen open maar het is niet allemaal pracht en praal en dat komt in het begin als een bittere teleurstelling. De vraag drong zich dan ook regelmatig op of het niet beter zou zijn de ogen maar gesloten te houden en verder te slapen.
Onmogelijk natuurlijk, de adrenaline kolkt door de aderen en de interesse in het bestaan van zaken die al die tijd verborgen waren zorgden er wel voor dat het proces zijn vervolg kreeg.
Wat gebeurde er werkelijk?
Het opdoen van al deze kennis en het vergelijken van de achterliggende intenties van anderen met de eigen moraal, waarden en normen zorgde voor een gevoel van onbegrip.
Net zo goed als het eerst onvoorstelbaar was dat verschrikkelijke daden en ideeën bestonden, werd het nu onvoorstelbaar dat er mensen waren met een moraal die dit ondersteunden. Dat er daadwerkelijk geloofd en ervaren werd dat ze het best mogelijke deden. Ik was nog niet wakker genoeg, het perspectief was nog iets te klein.
De gedachte “Als ze nu eens echt naar zichzelf kijken en de gevolgen van hun denken en daden zien dan veranderen ze wel en wordt de wereld beter” leefde nog geruime tijd. Het werd een motivatie om tegen iedereen die het wel en niet wilde horen aan te praten en ze te overtuigen van het bestaan van een te nauwe visie. Van hun eigen nauwe visie, zeer hypocriet eigenlijk en dat was een volgende ontdekking.
De strijd
Door het bestaan van volledig tegengestelde normen en waarden ontstond er een gehechtheid aan eigen normen en waarden. Zo zeer zelfs dat het leek of ze verdedigd moesten worden, dat er allianties gesloten moesten worden met gelijkdenkenden om tegenwicht te bieden aan andersdenkenden. Om er maar voor te zorgen dat ook mijn overtuiging bestaansrecht had en gerespecteerd zou worden werden andersdenkenden als slapend of als kwaadwillend bestempeld. Dit proces voltrok zich volledig onbewust, levend in de illusie dat de ogen ver genoeg open waren en er voldoende objectiviteit was om hier niet in te trappen. Een hele grote inschattingsfout en een volgende illusie ging aan gruzelementen.
Er bestond een eigen referentiekader en alles wat daarbuiten lag was inferieur, datgene dat ik anderen verweet deed ik zelf ook, en met verve. Ook al laat mijn denk- en belevingswereld meer toe dan gemiddeld en bestaat de wil om de oorzaken te kunnen aanschouwen, de wijze waarop er mee om gegaan werd richting anderen is net zo verwerpelijk als de zaken die ik als verwerpelijk beschouw en daarmee was ik net zo goed oorzaak van de huidige misère in de wereld.
De vergeten eigen wereld
Daar was ik dan, overtuigd van mijn eigen moraal en constaterende dat velen nog een lange weg te gaan hebben om ook maar enigszins te begrijpen wat ik heb leren begrijpen. Een misplaatst gevoel van trots maakte zich meester van me en mijn blik op anderen werd een beetje meewarig. De blik werd er één van medelijden en bij tijd en wijle een beetje vijandig, vijandig omdat ik me realiseerde dat, zolang bepaalde zaken niet worden onderkend, het niet mogelijk is om mee te bouwen aan mijn gedroomde wereld.
Het betreft hier een bikkelharde confrontatie met mijn eigen ego, datgene waarvan ik dacht dat ik het aan het overwinnen was, beet keihard terug.
Ik bleek volledig onbewust, ja zelfs denkend dat ik voor anderen bezig was, enkel en alleen bezig te zijn met mijn wensen en visies. Ik was ontevreden met de gang van zaken in de wereld, gaf af op het moedwillig doorvoeren van een in mijn ogen onredelijke agenda en daarmee plaatste ik mijn eigen agenda voorop.
Dit kon maar tot één conclusie leiden, nog steeds was ik in diepe slaap. Veel was ontdekt, veel kennis opgedaan, veel patronen doorzien maar mijn eigen gedrag werd nooit direct gespiegeld aan de opgedane kennis.
Wijsheid
Je bent wat je ziet, opgeschreven in vele oude geschriften, kreeg ineens een hele indringende betekenis.
Langzaam aan begon een besef door te dringen dat het hebben van kennis, intelligentie en analytisch vermogen enkel leidt tot begrip van het proces. Eén belangrijke factor was vergeten, eentje die zelfs in de kwantummechanica een rol speelt, het ‘observer-effect’ ofwel de invloed van degene zelf op het proces dat hij of zij observeert.
De eigen perceptie was de hoofdoorzaak van hoe er tegen percepties van anderen aangekeken werd. Goed of fout, eens of oneens, het was opeens niet meer belangrijk. De onderkenning dat er subjectief geen objectiviteit mogelijk is maakt de eigen subjectieve perceptie net zoveel waard en daarmee net zo goed of fout is als die van een ander.
Hieruit volgt dan dat er enkel percepties zijn en geen waarheden, ook de eigen waarheid is enkel een voorstelling van zaken gedistilleerd uit de op dat moment beschikbare en gebruikte kennis.
Nu werden de ogen nog wat verder geopend, ieder oordeel over, of iedere veroordeling van een ander is gebaseerd op percepties van waarheid en dan ook per definitie onjuist.
De landing
Wow, geland, gecrasht is misschien een beter woord. Heel hard weer terug op de grond met beide beentjes en een heel regiment voormalige waarheden waren volledig uit elkaar gespat.
Het besef dat er geen enkel verschil bestaat tussen de wijze waarop je zelf of een ander naar de wereld kijkt maakte het allemaal wat eenvoudiger. Geen zorgen meer over het feit of je het wel goed zag of ziet, ook niet over het feit of een ander het wel goed zag of ziet. Het is simpelweg niet meer belangrijk. Meningen kunnen verschillen, de wijze waarop ze tot stand komen niet.
Een moraliserend vingertje is ook niet meer belangrijk, onzinnig om op te steken en nog onzinniger om waarde aan te hechten.
Vrijheid op een heel speciale manier, een manier die ik nooit voor mogelijk heb gehouden, het bevrijdt van de beperkingen die voorheen opgesloten lagen in datgene dat we waarheid noemen. Het loslaten van het idee dat ‘de’ waarheid bestaat en dit vervangen door een begrip voor het bestaan van vele percepties, niet als vijanden van elkaar maar als een groter geheel van meerdere visies op hetzelfde.
Opkrabbelen
Maar nu dan, wanneer alles dat voorheen zo belangrijk en alles overheersend was, niet meer belangrijk is, wat blijft er dan over?
Eerst even nagaan of het mogelijk is om er mee te leven dat dit inzicht niet eerder kwam. De weg hier naar toe is lang, vergt een hoop inzet en is zeker niet altijd even gemakkelijk, zeker niet in onze hopeloos gemanipuleerde maatschappij. Toen dit duidelijk werd was het mogelijk mezelf te vergeven.Niet alleen mezelf maar ook ieder ander. Een opluchting om niet meer te hoeven oordelen waar het voorheen vaak een kwestie van opdringen en kwalijk nemen betrof.
Wat dan overblijft is een heel dualistisch gevoel, eentje waarin je het velen gunt om deze ervaring te beleven en tegelijkertijd beseft dat velen het niet beleven. Eerder zou je de eigen mening wel op willen dringen, nu is er begrip voor het ontbreken van een bepaald besef en uit eigen ervaring wordt hoop geput dat een soortgelijk besef wellicht ook bij anderen ontstaat. Niet omdat het moet maar omdat het kan.
Ironisch genoeg lag de start bij het benoemen van de zaken die ik anderen verweet en eindigt het bij een besef dat ik zelf die fouten maakte, het lijkt er op dat het misschien wel nodig is om eerst flink kwaad op een ander te worden om jezelf te zien
Egotisme
Wat er overblijft is dat het feitelijk niets uitmaakt wat de waarheid is maar dat enkel datgene dat jezelf een goed gevoel geeft belangrijk wordt.
Dit lijkt misschien sterk op de standaard betekenis van egotisme echter met één fundamenteel verschil, het is egotisme geworden met een besef van het eigen ego in relatie tot alle anderen.
Dit egotisme wordt dan het belang van de eigen ervaring waarbij je zelf verantwoordelijk bent voor die ervaring.
Waar het eerdere egotisme probeerde uit de vijver te trekken wat er in zat enkel voor zichzelf, wordt het nu van belang om de vijver te vullen met de ervaring die je wil beleven. In het eerste geval is de vijver binnen de kortste keren leeg, in het tweede geval wordt de vijver continu gevuld met datgene dat je wil dat er in zit.
Kort gezegd, je moet er zelf in stoppen wat je wil beleven of om met Ghandi te spreken: “You need to be the change you want to see in the world.”
Conclusie
We zijn allemaal hetzelfde, allemaal een minderheid van één. Soms zijn we het met elkaar eens, soms niet. Een meerderheid is onbelangrijk, enkel de eigen ervaring telt voor ieder individueel. Dit maakt het mogelijk om een ander te zien als jezelf, een ander te accepteren als jezelf en het volledig onbelangrijk te vinden of je het eens bent met elkaar.
Een onvoorwaardelijk respect voor de ander, wil jij je zelf vergiftigen met aspartaam? prima. Denk je dat Wilders goed is voor het land? prima. Geen oordelen meer, enkel ervaren en het liefst een goed gevoel bij elkaar.
Zonder het eeuwenoude conflict van waarheid ontstaat ruimte om een ander te geven wat je zelf graag zou ervaren. Zodra je een ander geeft wat je zelf wil ervaren kom je er achter dat je het al hebt, zou je het niet al hebben dan kon je het ook niet geven.
Voor mij betekent dat samen werken aan datgene waar het voor velen om draait, een goed gevoel zonder angst. Zonder angst om afgewezen te worden, niet goed te zijn, het fout te hebben, zwak gevonden te worden, kortom zonder beoordeeld of veroordeeld te worden voor wie je werkelijk bent en wil zijn.